Đức Hồng Y Gioan Baotixita Phạm minh Mẫn – Tổng Giám Mục Sài gòn.
Cuộc phỏng vấn diễn ra tại văn phòng Đức Hồng Y lúc 10 giờ sáng ngày 4.8.2011. Hiện diện: Đức Hồng Y GB. Phạm minh Mẫn - Cha Roland Jacques – Cha Phêrô Trần thế Tuyên và Thầy Giuse Mai đức Nhuận
Đức Hồng Y làm chứng về đời sống Cha Phanxicô Trương Bửu Diệp trên ba phương diện: Linh mục thánh thiện – Linh mục thương yêu, lo lắng cho đàn chiên và là một linh mục dám hy sinh mạng sống vì đàn chiên. Không là nguyên văn, nhưng rất gần với lời chứng của Đức HY:
Tôi sinh năm 1934 ở Cái Rắn – Cha tôi được mọi người gọi là Ông Sáu Hào – Mẹ tôi tên Quới. Ba tôi được lưu danh nhờ đào một con kênh, gọi là kênh ba ngàn, vì dài 3000 thước. Dân địa phương cũng gọi là Kênh Sáu Hào.
Cha Phanxicô Trương Bửu Diệp ở Tắc Sậy. Ngài không phải là Cha sở của tôi, nhưng Ngài hay tới lui thăm Cha sở họ đạo tôi là Cha Công và Cha sở Hoà Thành lúc đó là Cha Tứ. Mỗi khi có dịp như thế, các Ngài đến thăm gia đình tôi.
Khoảng năm 1939, lúc đó tôi mới vừa được sáu tuổi. Trong một lần đến gia đình tôi, Cha Phanxicô Diệp đã nói với mẹ tôi: Bà Sáu cho thằng Mẫn học kinh tiếng La Tinh và giúp lễ. Mẹ tôi làm theo lời Cha dạy, cho tôi đến nhà thờ học kinh và giúp lễ. Mỗi lần được giúp lễ là mỗi lần tôi nhìn thấy Cha sở dâng lễ. Thấy Ngài đưa Mình Thánh Chúa lên, tôi có một liên kết với lõm cây chuối mà mẹ tôi xắt cho heo ăn vậy. Sau nầy, tôi suy nghĩ vả lấy làm lạ là Cha Phanxicô, không là Cha sở của tội, nhưng Ngài có một quan tâm đến thiếu nhi, tìm cách lo cho chúng đến gần bàn thờ qua việc giúp lễ.
Lần thứ hai, chừng 5 năm sau đó, cũng trong lần đến thăm gia đình với các Cha. Chính Cha Phanxicô Trương Bửu Diệp bảo Cha Mẹ tôi: Ông Bà Sáu lo cho thằng Mẫn đi tu nhà trường Cù Lao Giêng để làm linh mục. Sau đó, tôi được gửi đi tu ở tiểu chủng viện Cù Lao Giêng.
Cha Diệp làm Cha Sở Tắc Sậy. Nhưng Cha rất thương giáo dân và lập nhiều họ lẻ, trong đó có họ đạo Chủ Chí. Cha xây nhà thờ cho giáo dân, rồi khai khẩn ruộng đất cho dân có đất làm ruộng và giao cho Ông Nội tôi làm Biện Việc chăm sóc ruộng lúa nhà chung. Cha Diệp có lòng thương dân đặc biệt, cả lương giáo. Ai cũng quí mến Cha.
Năm tôi lên 11 tuổi, tức tôi đã đi học ở tiểu Chủng Viện Cù Lao Giêng rồi. Tháng hè năm 1945 tôi được đi theo các Cha sở trong hạt, chèo xuồng từ Hoà Thành lên để thăm Cha Diệp ở Tắc Sậy. Năm 1945, năm loạn lạc tang thương khắp vùng. Người ta phải bỏ nhà cửa, ruộng vườn đi đến các vùng an ninh. Tôi không được nghe quí Cha nói với nhau điều gì, nhưng sau nầy tôi biết là quí Cha khuyên Cha Diệp nên rời bỏ Tắc Sậy. Nhưng Cha đã không thay đổi quyết tâm là ở lại với đàn chiên. Sau đó chiến tranh loạn lạc đến hồi khốc liệt, gia đình tôi cũng phải di tản lên Bạc Liêu. Cha Diệp ở lại và đã bị giết chết.
Tôi ghi nhận ba điều vế Cha Phanxicô Trương Bửu Diệp: Ngài là một linh mục thánh thiện, một linh mục luôn nghĩ đến tương lai của Giáo Hội, khuyến khích người khác đi tu. Ngài là một linh mục thương lo cho dân. Ngài đi tới đâu là lo xây dựng nhà thờ nhà ở cho bà con cả lương giáo. Ngài là một mục từ sống chết vì đàn chiên.
Cám ơn quí Cha đã lo xúc tiến việc tuyên thánh cho Cha Phanxicô Trương bửu Diệp. Thực sự người ngoại giáo và cả ngưới vô thần đã phong thánh cho Cha lâu rồi. Khi tôi còn làm Giám Mục phó ở Mỹ Tho. Bà Bí Thư Phường ở đó đã tổ chức xe đò và kêu mời bà con lương giáo đi hành hương kính viếng Cha Phanxicô Trương Bửu Diệp.
Ngày 14.8.2011: Chủ Chí và Đầu Sấu
Ông Đôminicô Nguyễn văn Đức và Mẹ Ông, Bà Huỳnh thị Tú.
Họ Đạo Chủ Chí – họ lẽ thời Cha Diệp
Chủ Chí: Cách nay nhiều chục năm, vùng đất nầy thuộc ông Cả Chí, từ đó có địa danh Chủ Chí. Chủ Chí năm cách Hộ Phòng về phía Ngã Năm Thạnh Trị chừng 15 cây số đường xe. Nhà thờ cũ đã bị phá sập.
Phỏng vấn Ông Đôminicô Nguyễn văn Đức:
Ông Đôminicô Nguyễn văn Đức – đã gặp gở và giúp đỡ Cha Diệp
Sinh năm 1936 và Ông cho biết “được Cha Diệp Rửa Tội năm 1945” Tuy nhiên, không tìm thấy bút tích Rửa Tội trong số 1643 người do Cha Phanxicô rửa tội trong 16 năm ở Tắc Sậy. Ông Đức kể rằng: Cha Diệp vô nhà thờ Chủ Chí làm lễ hàng tháng hay đôi ba tuần một lần. Cha đến ăn uống và ngủ lại nhà ông hiện đang ở bây giờ là của Cha Mẹ Ông là Ông Lễ và Bà Tú.
Nhà ông Đức – Cha Diệp từng nghĩ ngơi khi đến làm lễ tại Đầu Sấu và Chủ Chí.
Ông Muời Thính là cận vệ của tướng Cao Đài trong vùng là Cao Trường Phát kể cho Ông nghe nhiều lần rằng: Không phải Cao Đài hay Việt Minh giết Cha Diệp mà là hai tên lình Nhựt bị giải giáp và nhập vào phe Ông Cao trường Phát. Hai tên nầy mang tên Cao trường Thắng và Cao Trường Ngươn. Còn một tên nữa không biết tên.
Thắng và Ngươn rất hung dữ và thù ghét Pháp vô cùng. Thấy Cha Diệp tới lui với Pháp, hai tên nầy trả thù bằng cách bày chuyện dẫn linh cao đài của Cao Trường Phát đi lùa Cha Diệp và giáo dân nhốt vào lẫm lùa của Ông Châu văn Sự ở Cây Gừa và chém Cha rồi xô xuống ao gần bên. Ông Cao Trường Phát nghe tin và nghĩ rằng: Ông đã nuôi ong tay áo, hai tên Nhật nầy nếu giết người khác dễ dàng như thế thì có lúc cũng sẽ phản bội và giết Ông chăng? Nên Ông đã lập mưu cho người giết hai tên Nhật mang tên Thắng và Ngươn nầy. Tên lính Nhật còn lại ông âm thầm thanh toán sau.
Bà Huỳnh thị Tú sinh năm 1905
Bà không nhớ nhiều chi tiết về cuộc đời Cha Fx. Trương Bửu Diệp. Bà khóc khi nhắc đến Cha và tình thương của Cha. Bà nói “mọi chuyện đều do Cha lo: áo trằng mặc khi rửa tội hay khi rước lễ thường, khăn tang hay hòm chôn người chết… cha đều lo cho dân nghèo. Cha dạy giữ lửa bằng cách lấy trái ổi non, phơi khô, đốt lên rôi bỏ trong lon đậy kín lại, một tuần sau vẫn còn than đỏ.
Bà Huỳnh thị Tú, mẹ ông Đức, đã từng nấu cơm cho Cha Diệp khi Cha đến Đẫu Sấu và Chủ Chí.
Bà Huỳnh thị Tú cho chúng ta hình ảnh xác thực về Cha Fx. Như một mục tử nhân lành: lo lắng và sống chết với đàn chiên.
Ông Louis LÊ HỮU GIẦU, Sàigòn.
Ông Louis Lê hữu Giàu sinh năm 1926, Khúc Tréo, huyện Giá Rai, Bạc Liêu. Ông được rửa tội tại nhà thờ Khúc Tréo. Năm lên 10 tuổi, khoảng năm 1936, Cha Fx. Trương bửu Diệp gửi ông vào Chủng Viện Cù Lao Giêng. Chỉ được một năm, không nhớ rõ lý do, ông không được tiếp tục. Năm sau, tức khoảng năm 1938, Ông được Cha gửi lên Sàigòn học tại Tiểu CV Thánh Giuse đường Cường Để lúc trước. Được hai năm, Cha ông tức Lê hữu Ánh mất. Ông rời chủng viện về nhà luôn.
Ông Louis Lê hữu Giàu được Cha Diệp cho đi tu ở Chủng Viện Cù Lao Giêng và Sài Gòn
Không lâu sau đó, Mẹ Ông dời nhà về Tắc Sậy sống với bên ngoại. Ông thành người gần gũi với Cha Phanxicô Trương bửu Diệp: chèo xuồng cho Cha đến các họ đạo lẻ như Gành Hào, Chủ Chí… làm lễ và Ông phụ giúp lễ cho Cha.
Năm 1945-1954 Pháp trở lại Đông Dương, giải giáp Nhật, đồn của Pháp đóng trên Hộ Phòng chỉ cách Tắc Sậy hơn hai cây số. Đây là thời gian vô cùng loạn lạc và tang thương. Những phe nhóm chính trị ở vùng đó như Cao Đài, Miên Thổ và Việt Minh xuất hiện, tranh chấp ảnh hưởng để hùng cứ vùng đó.
Riêng họ đạo Tắc Sậy và cả Khúc Tréo, bà con không di cư, vì có Cha Phanxicô. Chính Ngài tạo một sự ổn định tương đối và chỗ dựa cho cả lương giáo ở đó. Thỉnh thoảng, lính pháp đi ngang tạo một bảo vệ an toàn cho họ đạo. Ông Giàu cho biết rằng: Ban quới chức đề nghị Cha rời vùng bất an nầy về Bạc Liêu cho an toàn bản thân, nhưng Cha từ chối vì Cha được sai để chăn chiên, chiên ở đâu thì người chăn chiên phải ở đó. Chủ chiên không thể bỏ chiên.
Biến cố tháng ba năm 1946:
Một buổi sáng, có tốp lính mặc đồ trắng, cầm cờ trắng đi đầu, để khi gặp lính Pháp thì họ đầu hàng, nhưng phía sau có cờ có hình con mắt, cờ Cao Đài. Tốp lính đến lùa cả lương giáo từ Đất Thánh đến qua nhà thờ, trong đó có cả Cha Phanxicô, bà phước và giáo dân đông hơn một trăm người xuống Cây Gừa, cách đó chừng hơn ba cây số. Họ lùa vào trong hai lẫm lúa, một lẫm có Cha, các bà phước và nhiều người công giáo. Lẫm khác có nhiều người ngoại giáo. Lúc đó độ chừng sau 12 giờ trưa.
Lẫm lúa – nơi giam giữ Cha Diệp và giáo dân.
Cha bị mời ra ba lần. Hai lần đầu, mỗi lần chừng mười lăm hay hai mươi phút. Cha trở vào, không nói gì cả. Lần thứ ba: Cha không trở lại… sau nầy biết là Cha đã bị giết chết và xô xác xuống ao nhà Ông Giáo Sự.
Ao nhà Ông Giáo Sự.
Đến khoảng chập tối, người ta mở cửa cho về và dặn là: lấy đồ tản cư, nếu còn nán lại sẽ giết hết. Bà con tản cư ngay trong đêm. Ông đưa các dì phước sang bên sông vào những nhà trống ở tạm. Ông lên Hộ Phòng báo cho lính Pháp. Họ xuống và mang các dì phước đi an toàn.
Phần sau, như việc đi lấy xác Cha Phanxicô, tẩm liệm và chôn cất.. Ông không có mặt, chỉ nghe nói là người ta tìm thấy xác Cha không khó, mang về Khúc Tréo và chôn cất cha trong phòng thánh nhà thờ.
Gương hy sinh vì con chiên của Cha Phanxicô Trương bửu Diệp đã ảnh hưởng tới đời sống Công Giáo của ông rất nhiều. Ông hy sinh để đi đọc kinh và giúp kẻ đau ốm, bệnh hoạn. Ông sẵn sàng tham gia làm nhân chứng sống cho việc tuyên thánh của Cha Phanxicô Trương bửu Diệp.
Do Linh mục Phêrô Trần thế Tuyên thực hiện 4 giờ chiều ngày 20.8.2011
Với sự giúp đỡ của Anh Thịnh tóc dài ở nhà thờ Lạc Quang
Số di động: 01265452323
Tường Trình 2 ngày 15.8.2011 lúc 2:30 chiều.
Ông Phêrô Ngô minh Quang
Khúc Tréo – Xã Tân Phong – Huyện Giá Rai – Bặc Liêu
Ngô minh Quang sinh năm 1925 và được Cha Diệp rửa tội tại nhà thờ Khúc Tréo. Tuy nhiên không tìm ra bút tích rửa tội. Ngô minh Quang sinh ra va lớn lên ở Khúc Tréo từ 1925 cho đến 1951. 1951 Ông đi lính ở Bặc Liêu thời Ông Sáu Hào, Cha của Đức Hồng Y Mẫn làm quan. Rồi Ông đi lính ở Sađéc năm 1952. Năm 1954 về lại Khúc Tréo sinh sống cho đến nay.
Ngày Cha Diệp bị giết chết năm 1946 lúc Ông đã 21 tuổi. Một số bà con Công Giáo ở Tắc Sậy chạy tránh nạn chiến tranh xuống Khúc Tréo và thông tin cho biết là Cha Diệp đã bị bắt và bị giết chết ở Cây Gừa, lẫm lúa nhà Giáo Sự. Cha ghẻ Ông là Huỳnh văn Số, người Công Giáo rất tốt và rất thương Cha Diệp khi nghe hung tin đã kêu ông đi để lấy xác Cha Diệp về chôn. Hai người chèo xuồng suốt quảng đường xa chừng năm cây số đến nhà Ông Giáo Sự ở cây Gừa.
Đến nơi, Ông thấy Cha Diệp chết trần truồng, nắm úp mặt, đang bếnh bồng trên mặt giếng nhà không sâu và cũng không đầy nước. Cha bị chém phía sau ót nhưng không đứt lìa sọ đầu. Óc đầu Cha chắc đã bị cá ăn hết. Ông Số và Ông rửa ráy cho Cha và mang lên xuồng chở về Khúc Tréo khoảng xế chiều.
Hai người mang xác Cha vô nhà Biện Thơ. Biện Thơ là Ông Biện thời bấy giờ. Biện Thơ là Cha của Chín Phước tức Trần đại Phước sau nầy làm trưởng đồn quốc gia đóng ở Tắc Sậy. Biện Thơ lấy áo dài khăn đóng của ông mặc cho Cha. Ông cũng lấy bộ ván ngựa tốt ở nhà đóng hòm cho Cha và chôn cha trong phòng thánh nhà thờ Khúc Tréo.
Mộ phần đầu tiên ở nhà thờ Khúc Tréo
Ai giết Cha? Và tại sao? Ông Chủ Cận ở Đồng Gò tranh chấp đất đai nhà thờ với Cha Diệp. Nhưng Cha nhờ điền địa của Tây đo đạc và bắt Ông Chủ Cận phải trả lại phần đất lấn chiếm. Chủ Cận thù ghét Cha và trả thù bằng cách nói với Cao trường Phát là tướng Cao Đài lúc đó rằng: Cha thân Pháp và duy trì giáo dân ở Tắc Sậy để giữ đất cho Pháp và có ngày Pháp sẽ đem quân tiêu diệt Cao trường Phát.
Có lẽ Cao trường Phát đã cho lính dưới sự hướng dẫn của hai tên Nhật Bồn bị giải giáp là Cao trường Thắng và Cao trường Ngươn đến lùa Cha và giáo dân vào Cây Gừa để thiêu sống. Nhưng Cha đã nhận chết thay cho bà con giáo dân. Cha Diệp khi còn sống thường đến Khúc Tréo làm lễ. Cha rất thương giáo dân và lo cho người nghèo. Ai cũng thương yêu Cha. Chính Ông khi nghe tin Cha bị giết chết thì tức tốc đi theo Cha ghẻ với xác chứ không hề nghĩ đến hậu quả có thể nguy hiểm cho bản thân.
Lm. Trần thế Tuyên ghi nhận tại nhà Ông Ngô minh Quang lúc 2:30 chiều ngày 15.8.2011
Ông Huỳnh văn Lập tức Ba Lập – Tắc Sậy - Học trò giúp lễ
Sinh năm 1935? Vì bị bệnh tai biến mạch máu não. Nên Ông không thể cung cấp chứng từ mạch lạc được. Ông chỉ “nhớ đâu nói đó!” Ông chỉ xin làm chứng những điều như sau:
Ông Ba Lập – học trò giúp lễ Cha Diệp
Cha Phanxicô Trương bửu Diệp có lòng thương người đặc biệt. Cha thương cả người có đạo và người không đạo. Ông chỉ nhớ là thỉnh thoảng Cha kêu những người nghèo khổ không có gạo ăn vô nhà thờ Tắc Sậy và Cha cho người nấu cơm đải họ ăn no nê.
Cha rất thương lo cho giáo dân có đất đai làm ruộng sinh sống. Người ta lấn đất nhà chung. Cha kiện lên tới đồn Tây. Người ta phải trả lại nhưng thù ghét Cha và có lẽ vì thế mà tìm cách dùng Cao Trường Phát để ám hại Cha?
Cha làm nhiều phép lạ lắm: Chính cháu của Ông bị phong giật. Ông mang vô mộ phần cha và xô nó nằm lên mộ cha. Ông cầu xin Cha. Nó hết bịnh cho tới bây giờ.
Soeur Marie Nguyễn Kim Ly – Cháu họ kêu Cha bằng Bác
Phỏng vấn ngày 5.8.2011 tại Toà Giám Mục Long Xuyên.
Soeur Marie Nguyễn Kim Ly sinh năm 1940. Gia đình soeur nầu cơm cho Cha Diệp và sống trong nhà xứ với Cha. Chính Soeur cũng có mặt trong đêm Cha bị giết chết tháng ba năm 1946. Vì còn quá nhỏ, không biết gì nhiều, nhưng Soeur Marie Kim Ly cũng xin nói những gì mình nhớ:
Soeur Marie Nguyễn Kim Ly
Cha Phanxicô rất thương người nghèo: Mẹ soeur cho biết là Cha Diệp không cho nấu đồ ăn ngon, vì Cha nói “còn nhiều người nghèo khổ hơn mình nữa!”
Cha Phanxicô Diệp thực sự chết vì đạo, vì đàn chiên Chúa giao. Cha mẹ soeur bảo là người ta bảo Cha phải bỏ Tắc Sậy thì dân mới chịu di tản đi. Khi dân di tản thì người ta sẽ biến nhà thờ và giáo xứ thành mặt trận đánh nhau. Cha không đi, người ta bắt hết và đòi giết hết. Nhưng Cha đã hy sinh chết để bà con sống và di tản đi khỏi giáo xứ.
Cha luôn giữ mình thánh thiện: Lúc nào cha cũng mặc áo dòng đen và siêng năng lần hột và đọc kinh dữ lắm.
Tường Trình ngày 16.8.2011
Bà Trần thị Hường tức Bà Tư Phẩm
Sinh 1933 Tắc Sậy – Cha Fx. Trương bửu Diệp rửa tội cho bà năm 1943. Gia đình ngoại giáo, nhưng Cha Mẹ gửi con cái đến học với Bà Phước ở Tắc Sậy và được rửa tội. Bà có người Anh ba tên Trần văn Nghĩa và em Thứ Bảy Trần thị Phụng cũng được rửa tội trước Cha Mẹ mình.
Bà Trần Thị Hường bị giam trong lẫm lúa với Cha Diệp năm 13 tuổi
Năm 1946 giặc giả và ly loạn. Một buổi sáng sớm khoảng sau Tết, lính mặc áo trắng như lính Cao Đài đến lùa giáo dân từ Đất Thánh cách nhà thờ chừng hơn một cây số vô nhà thờ. Từ nhà thờ họ lùa Cha, các bà phước và giáo dân vô cây Gừa cách đó chừng ba hay bốn cây số. Hai em trai của bà là Trần văn Nhân và Trần văn Ân đi coi bò trong đồng, nên không bị lùa chung.
Không nhớ tháng nào nhưng nhớ là sau Tết vì đất nứt nẻ khô ráo đi đau chân lắm. Không biết bao nhiêu người nhưng khá đông chừng bảy hay tám chục người. Đến nơi, bà bị ở chung một chỗ với các bà phước. Cha Mẹ bà ở chung ới Cha Fx. Trương bửu Diệp. Cha Mẹ Bà kêu la kiếm bà. Bà được cho đi sang với Cha Mẹ. Đang khi chạy sang với Cha Mẹ bà bị một người lính Nhật chận lại, đưa dao dài và bén vào cổ, bà té bẹp xuống đất. Lính người Việt Nam nói gì với anh lính Nhật bà không biết và bà được vào chung chỗ với Cha Mẹ bà.
Chừng 8 giờ sáng, Cha bị mời ra ngoài chừng 15 hay 20 phút. Cha trở vô không có gì là buồn phiền hay lo lắng gì cả. Người ta
chất rơm rạ chung quanh lẫm lúa nhà Ông Giáo Sự và biết chắc là họ sẽ đốt chấy tất cả. Cha bị mời ra lần thứ hai khoảng 10giờ sáng. Khi trở vào, mặt Cha đỏ ngầu như bị
đánh hay bị tát. Cha bảo ăn năn tội và cha giải tội lòng lành. Anh Ba Nghĩa của bà nói với Cha Mẹ bà là: Thôi Cha Má hãy rửa tội để rồi tất cả chết chung vối Cha và được lên thiên đàng chung. Anh ba Nghĩa xin nước nơi người canh nói là uống, nhưng đưa cho Cha Fx. Diệp rửa tội cho bà nội bà, không nhớ tên, Cha bà tên Trần văn Năng, Mẹ bà tên Dư thị Lượm, em trai bà tên Trần văn Nuôi lúc đó bảy tuổi, lấy tên thánh Phanxicô Xaviê, chết năm 2007 và em gái bà tên Trần thị Cảnh lúc đó bốn tuổi, lấy tên thánh Anna. Sau nầy, Cha Huỳnh minh Ký ở Bặc Liêu đã làm phép bù cho Cha Mẹ và hai em của bà.
Lần thứ ba Cha bị mời ra khoảng hai ba giờ chiều. Cha không trở lại. Đoán là Cha đã bị thủ tiêu. Khá lâu sau đó, chừng bảy giờ tối họ bỏ cửa trống cho ra về nhưng căn dặn là phải bỏ Tắc Sậy, nếu không sẽ giết hjết không còn con đỏ.
Ngươi ta quay về thu gom đố đạc và tản cư. Hôm sau, người được biết là cha chết. Người ta đi lấy xác Cha ở ao nhà chỗ Ông Giáo Sự. Có nhiều người đàn ông thương mến và nóng lòng đi tìm lấy xác Cha, trong đó có Ông Năng, cha của bà. Họ mô tả: Cha bị chém từ phía sau ót, chết trần truồng và úp mặt. Người ta bỏ cha lên xuồng chở về nhà Ông Biện Thơ ở khúc tréo và chôn cha trong phòng thánh.
Bà Trần Thị Cảnh được Cha Diệp rửa tội khi bị giam trong lẫm lúa lúc 4 tuổi.
Ghi chú: lần phỏng vấn nầy có cả bà Trần thị Cảnh ở Vĩnh Hiệp lên thăm chị là bà Trần thị Hường ở Cái Răng. Cà hai đều đồng ý về những điều kể trên. Có hình bà Trần thị Hường, áo đen và bà Trần thị Cảnh áo màu xanh.
Linh mục Phêrô Trần thế Tuyên
Theo dấu chân Cha
Ngày 13.8.2011: An Hải và Cam bô
Theo “Tiểu Sử Linh Mục Phanxicô TRƯƠNG BỬU DIỆP” được in phía sau hình Cha thì “Tháng 03.1930, Cha Sở Họ Đạo Tắc Sậy. Ngài đã giúp đỡ thành lập nhiều họ đạo trong vùng: Bà Đốc, Cam Bô, An Hải, Chủ Chí, Khúc Tréo, Đông Gò, Rạch Rắn. . .
Bà Đốc, chừng hơn 10 cây số tính từ trục lộ giao thông gần thị trấn Gành Hào. Ngày nay không còn di tích gì của nhà thờ cả: Nhà thờ bị phá sập trong thời chiến và không có linh mục từ sau năm 1946. Sau thời loạn ly, dân chúng tản cư trở về và xây dựng nhà ở trên nền nhà thờ. Bây giờ ngay cả nên nhà thờ cũng không còn dấu vết.
An Hải hay Lò Than ngày xưa hay Gành Hào ngày nay được dung làm đất thánh Công Giáo. Nên nhà thờ cách trục lộ giao thông gần thị trần Gành Hào chừng hơn cây số. Chúng tôi đã thấy có chừng 10 ngôi mộ trên nền nhà thờ cũ nầy. Nhà thờ mới khang trang mang tên Phanxicô được coi như nhà thờ Công Giáo Gành Hào bây giờ.
Đi xe phải mất một giờ đồng hồ từ Tắc Sậy tới Gành Hào. Cách nay bảy mươi năm, Cha Phanxicô Trương Bửu Diệp dùng xuồng chèo, chắc chắn mất không dưới một ngày dài. Vậy mà Cha phải gánh vác một họ chánh là Tắc Sậy và tám họ đạo lẽ (Tiểu sử không ghi họ Đầu Sấu cách Chủ Chí chừng bốn cây số) Lòng nhiệt thành với Giáo Hội và tình thương con chiên bổn đạo của Cha Diệp thật quá lớn lao.
Campbot, viết theo kiểp phát âm tiếng Việt là Cam Bô. Ông nầy là một điền chủ người Pháp có thế giá trong vùng thời bấy giờ. Ông đã xây cất một nhà thờ gần nhà ông và mời Cha Diệp đến dâng lễ cho Ông cũng như bà con tá điền chung quanh. Điều nầy chắc chắn đã trở thành chuyện đáng ghét cho những người chống thực dân pháp thời bấy giờ, mặc dù chỉ thuần tuý tôn giáo.
Sau năm 1946, không còn linh mục và người dân phải di tản thời loạn ly. Nhà thờ Cambô bị phá sập không con dấu vết. Phần Mộ Ông Cambô đã được di dời từ lâu, bây giờ thuộc phần đất nhà của một gia đình trẻ sau nầy. Tuy nhiên, rất nhiều người biết đến tên Cam Bô và phần mộ của Ông dù không có ai là Công Giáo chung quanh đó.
Tường Trình 17.8.2011
Cồn Phước và Cù Lao Giêng
Bút Tích Rửa Tội của Cha Fx. Trương bửu Diệp
Sổ rửa tội ở Cồn Phước: Không còn quyển sổ nào trước năm 1930. Lý do: Xây sửa nhà xứ nhiều lần, dời đổi nhiều lần và đã cất giữ không cẩn thận. Nên mối đã ăn hết những quyển sổ cũ.
Sổ Rửa Tội ở Cù lao Giêng: Cồn Phước đã từng là họ lẽ của Cù lao Giêng. Có một quyển sổ rửa tội cũ cho tới năm 1888. Không có quyển nào năm 1897, năm Cha Diệp sinh ra và tửa tội.
Trang sau của hình Cha Fx. Trương bửu Diệp có Tiểu Sử Linh Mục Phanxicô Trương Bửu Diệp ghi như sau: “Linh mục Phanxicô Trương Bửu Diệp sinh ngày 01-01.1897, rửa tội ngày 02.02.1897 tại Họ đạo Cồn Phước, thuộc ấp Mỹ Lợi, Xã Mỹ Luông, hiện nay thuộc ấp Mỹ Lợi, xã Mỹ An, huyện Chợ Mới, tỉnh An Giang”
Do ai ghi va lấy chứng từ ở đâu?
Linh mục Martinô Nguyễn ngọc Tỏ hiện la Cha Sở An Bình, Rau Răm (số điện thoại di động 0913900418) nguyên là Cha Sở Tắc Sậy từ 1986-2001. Anh Lê vương Bá, từng cộng tác với Cha Tỏ nhiều năm, số điện thoại di động 0977362025
Năm 1990, hai người đã lên tận Cồn Phước tìm bút tích Rửa Tội của Cha Fx. Trương Bửu Diệp. Cha Sở Cồn Phước lúc bấy giờ là Cha Phaolô Nguyễn ngọc Đỗ (Cha sở Cồn Phước từ 1974-1997) đã mở sổ rửa tội của Cồn Phước và chỉ rõ cho hai người bút tích rửa tội, ngày tháng năm sinh, tên Cha Mẹ của Cha Fx. Trương bửu Diệp.
Cha Martinô Tỏ và Anh Lê vương Bá đã thề và xác nhận sự thật trên điện thoại như vậy vào lúc 10giờ sáng ngày 17.8.2011 với lm. Phêrô Trần thế Tuyên. Cha Sơn, Cha sở Cồn Phước cũng như Ông Nguyễn văn Trào đều xác nhận là vì bất cẩn và sửa chửa nhà xứ nên đã để cho mối mọt gậm nhắm hầu hết các số rửa tội cũ sau khi Cha Đỗ chết.
Ở đất thánh Cồn Phước, ngôi mộ của thân sinh Cha Fx. Trương bửu Diệp là Ông Trương văn Đặng và bà Lucia Ntuyễn thị Thanh đã được chỉnh trang rất đẹp. Ngoài ra cũng còn nền nhà của Ông Bà Đặng và Thanh sinh sống ngày xưa.
Căn nhà hiện nay và cây cột (bên trái) của thời Cha Diệp
Căn nhà mới cất sau nầy trên nền nhà cũ, chỉ còn giữ lại cây cột của thời Cha Diệp. Tủ bàn thờ của gia đình thời Cha Diệp vẫn còn.
Tủ bàn thờ của gia đình thời Cha Diệp
Một chi tiết liên quan đến tiểu sử: “Ngày 12.03.1946, Ngài bị bắt cùng trên 70 giáo dân…) Không một nhân chứng nào nhớ ngày tháng Cha Fx. Trương bửu Diệp bị bắt và bị giết chết. Ngày 12.03.1946 do Cha Anthony Vũ xuân Vinh ước đoán là “tháng sau Tết người ta thu rơm về nhà mới có rơm chất chung quanh lẫm lúa để thiêu sống giáo dân và đất trong đồng khô hạn nứt nẻ, đi đau chân như bà Trần thị Cảnh tường thuật khi bà được Cha bà là Ông Trần văn Năng cõng trên vai đi đến Cây Gừa.
Ghi nhận và tường trình: Lm. Phêrô Trần thế Tuyên
V. Nhân chứng gián tiếp – De Auditu – Hearingtnesses
Cha Antôn Vũ xuân Vinh – Cha sở Tắc Sậy từ 1977- 1986
Thự hiện phóng vấn ngày 12.8.2011 tại Họ Đạo Vĩnh Hậu do Cha Tuyên và Cha Tuân
Tắc Sậy năm 1977 thưa dân và rất nghèo. Nhà thờ cũ rất gần bờ sông và có thể tuột xuống sông bất cứ lúc nào. Tôi được đổi đến nhưng chưa có giấy chính thức thường trú. Vừa đến đó được ít ngày, tôi đi mua gạo và gặp nhân viên chính quyền xã, tôi xin Ông ta cho tôi sổ mua hàng. Tôi được cấp sổ mua hàng, được coi như người có hộ khẩu.
Sổ rửa tội khi Cha Diệp làm Cha sở Tắc Sậy
Tôi bắt đầu làm tháp chuông rồi di dời và sửa sang nhà thờ. Làm vì cần làm, nhưng cũng không biết sẽ đi đến đâu. Khi sửa sang nhà thờ, một giáo dân đến làm thí công đã bị rơi từ trên cao xuống. Anh ta bất tĩnh và có thể chết. Tôi cầu xin với Cha Diệp, Cựu Cha Sở Tắc Sậy. Chừng năm phút sau, một Bác Sĩ đi ngang, vào thăm nhà thờ. Bác Sĩ làm cấp cứu cho anh thanh niên bị rơi từ trên cao nầy. Bác Sĩ cho anh uống thuốc. Không đầy 30 phút sau anh lồm cồm ngồi dậy, đứng lên và nói với tôi là: Con mạnh lãi rồi, không có sao cả. Anh mạnh khoẻ và còn sống cho đến ngày nay.
Tôi càng ngày càng tin vào sự trợ giúp của Cha Diệp. Tôi kêu gọi mọi người cầu nguyện và rất nhiều người được ơn. Căn cứ vào lời tường thuật của bà con, tôi tổ chức lễ giỗ đầu tiên cho Cha ngày 12.3. 1982. Lễ giỗ đơn giản: chỉ có một bàn ăn hơn mười người.
Nghe người ta kháu nhau rằng: Tên lính Nhật đầu tiên không có can đảm chém vì thấy thần sắc của Cha thật đạc biệt. Tên thứ hai phải nốc cả nửa lít rượu mới dám chém Cha. Cuộc đời Cha thật thánh thiện. Cha là người luôn ban ơn phúc cho người khác: khi còn sống Cha thương người lư6ơng người giáo. Bây giờ, mọi người đến với Cha, người lương có thể nhiều hơn người công giáo. Ai cũng nhận được ơn lành nơi Cha.
Đức Cha Gioan Baotixita Bùi Tuần – Giám Mục hưu trí Long Xuyên
Phỏng vấn ngày 6.8.2011.
Đức Cha GB. Bùi Tuần thật mộ mến Cha Phanxicô Trương Bửu Diệp. Ngài đã chia sẻ với chúng tôi cả giờ đồng hồ. Ngài nhấn mạnh vào lòng từ tâm của Cha. Ngài nhìn nhận Cha là một hiền nhân, đức độ và giàu lòng bác ái đáng cho mọi linh mục bắt chước.
Xin in lại nguyên văn bản mà Đức Cha Bùi Tuần đã trao cho tôi:
Những cảm nhận của những người đã đến cầu nguyện với Cha Phanxicô Xaviê Trương bửu Diệp.
I. Cảm nhận về chính Cha Phanxicô X. Trương bửu Diệp.
Cha là con người đơn sơ, bình dân.
Cha là con người sẵn sàng đón tiếp.
Cha là con người luôn lắng nghe.
Cha là con người có cái tâm.
Cha là con người dạt dào tình xót thương.
Cha là con người để ý đến cuộc sống từng người.
Nói tắt một lời: Ai cũng cảm nhận Cha Diệp là con người dễ thương. Ngài thương hết mọi người, không phân biệt tôn giáo, tín ngưỡng, trình độ, giai cấp, giáo lý, lễ nghi.
Ngài thương cách riêng những người nghèo túng, khổ đau. Ngài có Chúa ở cùng.
II. Cảm nhận về chính bản thân mình
Sau khi đến với Cha, tâm sự với Cha, cầu nguyện với Cha, hầu như mọi người đều có những cảm nhận về bản thân mình như sau:
Mình được Cha yêu thương.
Mình được Cha chia sẻ.
Mình được Cha giải cứu.
Mình thấy mình được liên hệ với thế giới thần thiêng.
Mình thấy mình cần sống tốt hơn.
Mình thấy mình cần năng cầu nguyện nhiều hơn. Cầu nguyện một cách hồn nhiên và chân thành.
Mình thấy Hội Thánh của Cha Diệp trở nên gần gủi với mình.
Mình thấy Chúa của Cha Diệp trở nên người Cha xót thương hơn mình tưởng. Riêng những người túng nghèo, khổ đau lại tìm được nơi Chúa của Cha Diệp một nguồn an ủi và hy vọng đặc biệt, mà họ không tìm được ở đâu khác.
III. Cảm tưởng của tiêng tôi.
Cha Phanxicô Trương bửu Diệp là mẫu gương rất hợp thời cho những người hoạt động mục vụ và truyền giáo tại Việt Nam hôm nay.
Tâm lý người Việt Nam hôm nay tuy vốn trân trọng những đấng anh hùng, nhưng thích tìm đến những vị lãnh đạo dễ thương. Dễ thương ở chỗ có đời sống bình dị, đơn sơ, gần gũi, biết đưa con người vào chiều kích thiêng liêng bằng những thái độ sống cảm thương và thương xót.
Sau khi gặp gỡ với những vị lãnh đạo dễ thương, họ cảm thấy mình được kính trọng, được yêu thương, được hy vọng. Thiết tưởng đó là một khởi đầu tôt cho mục vụ truyền giáo.
Long Xuyên ngày 06 tháng 8 năm 2011
+ GB. Bùi Tuần
http://gpcantho.com
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét